Perfekti olusturuken iki yardimci fiil vardir. Cümlenin durumuna göre kullanilir, fiilerin 3 üncü hali (partizip Perfekt) kullanilir.
* Fiilin kökü oldugu gibi kalir, ve basina (ge) ve sonunada (t) takisi alir. Bu durum eger fiilin son harfi (d,t) ile bitmis ise ( t ) den önce ( e ) getirilir.
a) Önce fiilin kökü alınır.
lieben fiilin kökü en takısını kaldırırsak , geride lieb kökü kalır.
b) Bu fiilin köküne ge- ön takısı ilave edilir.
ge-lieb
c) Bu hale getirilen fiilin sonuna -t takısı getirilir
ge-lieb –t
Bu durumda lieben fiilin Partizip’i yani dili geçmiş zaman geliebt olur. Bu guruba giren bazı fiillerin yapalım:
merken - gemerkt - farkına varmak-farkına vardı
machen - gemacht - yapmak-yaptı
malen - gemalt - boyamak-boyadı
bellen - gebellt- havlanmak-havladı
lernen - gelernt - öğrenmek-öğrendi
hören - gehört - duymak-duydu
suchen - gesucht - aramak-aradı
tanzen - getanzt - dans etmek, dans etti
drehen - gedreht - çevirmek, çevirdi (Bir parçayı tornalamak, tornaladı)
blühen - geblüht - çiçek açmak, çiçek açtı
rauchen - geraucht - sigara içmek, sigara içti
lachen - gelacht - gülmek, güldü
planen - geplant - planlamak, planladı
rollen - gerollt - yuvarlamak, yuvarlandı
tanken - getankt - depoya akaryakıt koymak, akaryakıt koydu
Örnekler verelim :
- loben / övmek - gelobt
- kaufen / satin almak - gekauft
- antworten / cevapvermek - geantwortet
* Birbirinden ayilamayan fiiler 3.halde iken (ge) eki almazlar. Fiil sonuna ( t ) eki alirlar.
Örnekler verelim :
- bestellen / siparis vermek - bestellt
- bezahlen / ödemek - bezahlt
- entschädigen / telafi etmek - entschädigt
* Ayrilabilir fiilerde durum faklidir.Bu fiiler ek almislardir. Bu durumda ek ile asil fiil arasina (ge) getirilir.
Örnekler verelim :
- zuhören / dinlemek - zugehört
- aufmachen / acmak - aufgemacht
- aufstehen / kalkmak - aufgestanden
- einstecken / sokmak - eingesteckt
Haben ve Sein in durumuna bakalim.
Präsens von haben (Sein) + Partizip
Haben veya Sein li cümleleri nasil birbirinden ayir etmemiz gerekiyor ona bakalim.
a) Sein : Bir noktadan bir noktaya gitmek icin hareket bildiren fiillerde kullaniyoruz.
Sahis zamirlerindeki durumuna bakalim:
Ich bin
du bist
er, sie, es ist
Wir sind
Sie sind
"sein" yardimci fiili ile kullanilan fiillere örnek verecek olursak
Hareket bildiren fiilere örnekler: |
gehen | gitmek | kommen | gelmek |
laufen | kosmak | schwimmen | yüzmek |
fallen | düsmek | wandern | dagda gezmek |
fahren | sürmek | aufstehen | kalkmak |
einstaigen | binmek | aufsteigen | inmek |
Durum degisikligi bildiren fiilerede de kullanilir |
umsteigen | aktarma binmek | bleiben (istisnadir) | kalmak |
spazieren | dolasmak | aufwachen | uyanmak |
einschlafen | uyuklamak | sterben | ölmek |
Partizip : Filleren birtakim takilar almasi durumudur. Normal fiilerde fiilin önüne ge- takisi getirilir.Örnek, gehen - gegangen. Ayrilabilir fiillerde ayrilabilir fiillerin ortasina tam ayrilabildigi kisma eklenir.Örnek, einschlafen- eingeschlafen.
Örnegin:
gehen | gitmek | gegangen | gittim |
kommen | gelmek | gekommen | geldim |
laufen | kosmak | gelaufen | kostum |
fallen | düsmek | gefallen | düstüm |
schwimmen | yüzmek | geschwommen | yüzdüm |
Präsens : Ich gehe heute ins Kino. / Ben bugün sinemaya gidiyorum.
Perfekt : Ich bin heute ins Kino gegangen. /Ben bugün Sinemaya gittim.
Präsens : Er kommt um 14:00 Uh / O saat 14:00 da geliyor.
Perfekt : Er ist um 14:00 Uhr gekommen. / O saat 14:00 da geldi.
Präsens : Sie gehen morgen wandern. / Onlar yarin dag gezintisine gidiyorlar.
Perfekt : Sie sind gestern wandern gegangen. / Onlar dün dag gezisine gittiler
Präsens : Er wacht um 08:00 Uhr auf. / O saat 08:00 da uyaniyor.
Perfekt : Er ist um 08:00 Uhr aufgewacht. / O saat 08:00 da uyandi.
a) haben : Hareket ve durum bildiren fiillerin disindaki fiillerde kullanilir.
Sahis zamirlerindeki durumuna bakalim:
Ich habe
du hast
er, sie, es hat
Wir haben
Sie haben
Önemli Not: Bazi ge- takisi almayan fiillerle birlikta kullanilirlar.
bu filler genellikle;
be-, zer-, ver-, -er, ge-, ent- ve emp- gibi ön heceler bulunursa bu fiillerin önüne ge- ön eki konmaz.
BE-
bekommen –bekommen
almak-aldı
bestehen—bestanden
başarmak –başardı
bestechen—bestochen
haraç vermek—haraç verdi
beneiden—beneidet
özenmek, imrenmek—özendi, imrendi
betätigen—betätigt
bir şeyi harekete geçirmek –harekete geçirdi
ER-
erledigen—erledigt
bir görevi yerine getirmek—yerine getirdi
erzählen-erzählt
anlatmak –anlattı
erklären-erklärt
izah etmek -izah etti
erkälten—erkältet
üşütmek,soğuk akmak—soğuk aldı
erfahren—erfuhr
bilgi edinmek-bilgi edindi
VER-
verlieren—verloren
kaybetmek--kaybetti
verstehen—verstanden
anlamak –anladı
verschleissen—verschlissen
aşınmak—aşındı
verputzen –verputz
sıvanmak –sıvandı
verladen—verladen
yüklemek-yüklendi
ZER-
zerlegen—zerlegt
sökmek, ayırmak-ayrıldı, söküldü (kimya)
zerreiben—zerrissen
koparmak –kopardı
hallaç etmek
zerstören—zerstört
tahrip etmek-tahrip edildi
ENT-
entlassen-entlassen
işten çıkarmak-işden çıkarıldı
entscheiden—entschieden
karara varmak—karara varıldı
entzünden-entzündet
tutuşturmak-tutuşturdu
ateşlemek-ateşledi
entfernen-entfernt
gidermek-giderildi
uzaklaştırmak-uzaklaştırıldı
entschuldigen (sich)-entschuldigt (sich)
mazur görmek-mazur gördü
af etmek –af etti
Konu ile ilgili örnekler:
- O dün evden mektup aldı. / Er hat gestern von zu Hause einen Brief bekommen.
- Öğrenci imtihanı kazandı. / Der Schüler hat die Prüfung bestanden.
- Biz giriş imtihanını kazandık. / Wir haben die Aufnahmeprüfung bestanden.
Örneklere devam edelim,
Präsens : Ich esse einen Salat. / Salata yiyorum.
Perfekt : Ich habe einen Salat gegessen. / Salata yedim.
Präsens : Er schwimmt sehr gut. / O cok iyi yüzer.
Perfekt : Er ist seht gur geschwommen. / O cok iyi yüzdü.
Präsens : Sie kocht Reis. / O pilav pisiriyor.
Perfekt : Sie hat Reis gekocht. / O pilav pisirdi.
Präsens : Er kommt aus der Türkei. / O Türkiyeden geliyor.
Perfekt : Er ist aus der Türkei gekommen / O Türkiyeden geldi.
Sein - Sein - bin ... gewesen. Habe - haben - habe ... gehabt
Ich habe dich sehr geliebt ! / Seni cok sevmistim !
Murat hat kein geld gehabt. / Muratin parasi yoktu.
Ich bin in der Schule / Ben okuldayim.
Ich bin in der Schule gewesen. / Okuldaydim.
Hast du mich geliebt? / Beni sevmismiydin?
Gehst du heute ? / Bugün gidiyormusun?
Bist du heute gegangen? / Bugün gittinmi?
Sie ist in England. / O ingilterede.
Sie ist in England gewesen./ O ingilteredeydi.
Ich habe ein neues Auto. / Benim yeni bir arabam var.
Ich habe ein neues Auto gehabt./ Benim yeni bir arabam vardi.
