Almanca’da ismin (in) halini yapabilmek için önce ismin Artikelini tespit eder ve ismin Artikeli “der” veya “das” ise bu Artikeller önce “des” haline çevrilir.

der Mann – adam

das Kind – çocuk

Örnek verdigimiz bu iki ismin Artikelinde adam “der” ve çocuk ise “das” ise kuralımıza göre ismin tekil halinin önünde bulunan “der” ve “das” Artikelleri “des” haline getirir ve isim (-es) veya (-s) takısı alır.

der Mann – des Mannes – adamın

das Kind – des Kindes – çocuğun

Artikeli des haline getirmek yapılması gereken birinci iş, ikinci işimiz ise ismin sonuna gelecek olan eki tespit etmektir. O halde ; yapılması gerekenleri özetlersek.

1. Önce “der” veya “das” ismi tarifleri “des” haline getirilir.

2. duruma göre isim sonuna (-es) ya da (-s) ekini alır.

Bu ilk iş, yani Artikeli “des” haline getirmekle ismin Genetiv hali bitmiş değildir. İkinci yapılması gereken şey ismin sonuna gelecek olan eki tespit etmek gerekiyor. Bu durumda her iki isim sonlarına (-es) ekini alırlar.

des Mannes – adamın

des Kindes – çocuğun

Bu iki iş sırasının yerine getirilmesinden sonra ismin (in) halini tam biter.

Hangi isimler sonuna (es) ve hangileri (s) takısı almaktadır ? diye sorsanız. Bunun için birkaç ip ucu bulunmakta:

Genetiv halde hangi isimler sonlarına (-es) ekini alırlar ?

a ) Artikelleri “der” ve “das” olup sonu ( s, ss, sch, x, tz, tsch, zt, z ) ile biten isimler.

b ) Bazı isim tamlamalarında :

Örneğin :

- Çocuğun terbiyesi (eğitimi). / Die Erziehung des Kindes.

- Günün haberleri. / Die Nachrichten des Tages.

- Allahın gücü. / Die Macht des Gottes.

- Bu adamın görüşü dir. / Das ist die Meinung des Mannes.

Bu kural yalnız der ve das artikeli alan ismiler için geçerlidir. Fakat bazı isstisne isimlerde mevcuttur.

Örneğin :

- Ayın raporu. / Der Berich des Monats.

Bazı kitap ve dergilerde stil ve üsluba uyması için (-es) in gelmesi gerekirken ismin sonuna yalnız (-s) ekinin konduğu da olabiliyor.

des Tages – des Tags, olduğu gibi. Şiir ve edebi bazı eserlerde bu hale örmek mümkün.

Hangi isimlerin sonuna ( -s ) gelir ?

a ) Son harfleri –r, -l, -m, -n ile biten isimler Genetiv hale sokulurken sonlarına yalnız (-s) ekini alırlar.

zanaatkar – der Handwerker

zanaatkarın – des Handwerkers

halka – der Haken

halkanın – des Hakens

araba – der Wagen

arabanın – des Wagens

öğretmen – der Lehrer

öğretmenin – des Lehrers

melek – der Engel

meleğin – des Engels

Sonu (ee) ile biten isimlerde durum;

yonca – der Klee

kar – der Schnee

göl – der See

Bunun gibi sonu (ee) ile biten isimler Genetiv yapılırken üçüncü bir (e) nin isme girmemesi için Genetiv hale (s) ekini gelir.

yoncanın – des Klees

karın --des Schnees

gölün – des Sees

İmla kaidelerinde de buna dikkat edilir.

Schnellaufer – hızlı çekme bandı veya hızlı koşucu, ayrı yazarsak ;

schnell – hızlı

der Läufer – koşucu dur

fakat beraber yazmak istersek üçüncü (l) harfi isme sokulmayarak iki (l) ile yazılır:

der Schnnelläufer hızlı koşucu dur

b ) Özel isimlerde

ismail'ın - ismails

Müller'in - Müllers

Almanya'nın - Deutschlands

İngiltere'nin - Englands

Türkçe’mizde cins isim altında incelenen anne, baba, hala da Genetiv hale sokulurken (s) ekini alır.

babanın - Vaters

annenin - Mutters

amcanın - Onkels

halanın - Tantes

c ) Yabancı dillerden gelip, Almanca’ya yerleşen isimlerde sonuna (s) alır.

doktor - der Doktor

doktorun - des Doktors

resim makinası - Kamera

resim makinasının - Kameras

balkon - Balkon

balkonun - Balkons

otel - Hotel

otelin - Hotels

Gördüğümüz genel kurallar dışında zayıf çekim gurubuna giren bazı isimler ismin (in) halini teşkil ederken sonlarına (es) ve (s) ekleri yerine (en) ya da (n) takılarını alırlar. Bu guruba giren isimlerin Artikelleri "der" olup sayıları çok azdır. Örnegin, der Mensch kuvvetsiz çekim kuralına göre çekilerek Genetiv halde sonuna (en), ekini alır.

des Menschen – insanın, insan vücudu - der Körper - des Menschen

DIE Artikeli isimlerin GENETIV 'i

Die artikeli alan bütün isimler Genetiv yapılırken yalnız Artikel değişime uğrar ve yanında Artikeli takip eden isim sonuna ( ek ) almazlar. Die Artikeli Genetiv halde DER olarak değişir. Bunun DER ve DAS Artikeli alan isimlerde olduğu gibi konu ile ilgili özel kurallar yoktur. Konuyu daha iyi anlamamız için die Artikeline sahip olan birkaç örnek verelim.

bayan - die Dame

bayanın - der Dame

kadın - die Frau

kadının - der Frau

kapı - die Tür

kapının - der Tür

Şu ana kadar Genetiv hakkında bilgiler verdim ve ismin 4 halinde ismin sonuna almış olduğu ( ek ) yönü ile en çok değişime uğrayanda "Genetiv" yani ismin ( in ) halidir. Cümle kuruluşunda da Türkçe’de olduğu gibi değil, ters olarak cümleye girerler.

Örneğin :

günün haberleri , dersek.

Almanca’da önce belirtilen şey cümlenin önünde gelir. Cümleyi buna göre düzenlersek

- Haberleri günün, die Nachrichten des Tages.

Adamın evi demek istersek, Almanca’da "evi adamın" deriz. Tekil halde bulunan "ev" cümleye hiç değişmeden girer. Şimdi bu yönlü bir kaç örnek verelim.

- Çocuğun hatası. / Der Fehler des Kindes. / ( das Kind - çocuk )

- Köyün çeşmesi. / Der Brunnen des Dorfes. / ( das Dorf - köy )

- Ağacın kökleri. / Die Wurzel des Baumes. / ( der Baum - ağaç )

- Günün haberleri. / Die Nachrichten des Tages / ( der Tag - gün )

- Adamın evi. / Das Haus des Mannes. / ( der Mann - adam )

- Dilencinin kızı. / Die Tochter des Bettlers. / ( der Bettler - dilenci )

- Paranın iktidarı. / Die Macht des Geldes. / ( das Geld - para )

- die artikeli ek almadi ve artikeli der oldu.

- Okulun öğretmenleri. / Die Lehrer der Schule. / ( die Schule - okul )

- Makinanın parçaları. / Die Teile der Maschine. / ( die Maschine - makina )

- Fabrikanın işçileri. / Die Arbeiter der Fabrik. / ( die Fabrik - fabrika )

- Firmanın geliri. / Das Einkommen der Firma./ ( die Firma - firma )

- Sendikanın toplantısı. / Die Versammlung der Gewerkschaft. / ( die Gewerkschaft - sendika )

- Fabrikanın personel şefi./ Der Personelleiter der Firma.

- İşçi Temsilcisinin oturumu. / Die Sitzung des Betriebsrat. / ( der Betriebsrat - işçi Temsilciliği ))

- Gazetenin baş makalesi. / Die Leitartikel der Zeitung./ ( die Zeitung - gazete )

- Okulun anahtarı. / Die Schlüssel der Schule. / ( die Schule - okul )

- Türkiye'nin adetleri./ Die Sitten der Türkei. / ( die Türkei - Türkiye )

- Memleketin problemleri. / Die Probleme des Landes./ ( das Land - memleket )

- Cemiyetin ahlakı./ Die Moral der Gesellschaft./ ( die Gesellschaft - cemiyet )

- Doktorun teşhisi. / Die Diagnose des Arztes. / ( der Arzt - doktor )